Sebo Hilberts

Oud en Nieuw

Weer een jaar voorbij; weer een jaartje ouder. Oud en nieuw maakt mensen vaak wat weemoedig. Oud en Nieuw laat ons terugkijken naar wat er was en dat is altijd meer dan wat er komt. Ook al zien we bagger, shit, rotzooi en ellende...we weten wat we hebben en niet wat we krijgen. Het verleden is voor velen zekerder dan de toekomst. Dat laatste is duiken en niet weten waar je uit komt.

 Tsja, en dat duiken doe ik stelselmatig met Oud en Nieuw. Wegduiken, in mijn geval. Al was het maar figuurlijk, maar toch. Al jaren kom ik met Oud en Nieuw als het éven kan de deur niet uit! De rolluiken rondom dicht, muziek aan, koptelefoon op. Zodat ik maar zo min mogelijk mee krijg van dat verschrikkelijke geknal. Doodsbang ben ik ervoor. Ik probeer mezelf voor te houden dat het geen oorlog is, dat we in Nederland in 'vrede'  leven en dat ik dus nergens bang voor hóéf te zijn. Ik heb geen oorlog meegemaakt, dus ik weet gelukkig niet hoe erg dàt geknal is. En toch, die angst kan ik eenvoudigweg niet overwinnen. Elk jaar opnieuw bekruipt het me, al vèr voor dat rottige Oud en Nieuw. Ruim boodschappen doen en zorgen dat alles in huis is, laatste recept van de apotheek ophalen, voldoende eten en drinken; voldoende brandhout voor het grijpen zonder dat ik daarvoor de tuin in hoef. Poort op slot, tuindeuren op slot, rolluiken naar beneden en mezelf bezighouden tot na al dat verschrikkelijke geknal.
Vandaag hoor je ze overal: voetzoekers, strijkers, gillende keukenmeiden en vuurpijlen. De laatste week van het oude jaar zonder vuurwerk lijkt tamelijk uitgesloten. Maar waar komt die beroerde traditie eigenlijk vandaan? En waarom doen we er massaal aan mee?

Ober...tien bier!

Een jaar of zes geleden was ik op 30 december buiten. Ik kan me nog herinneren dat het ging om een oudejaarsborrel in m'n stamcafeetje, vlak om de hoek. Op de terugweg knalde het rondom mij zo hevig, dat ik niet meer verder durfde. Ruim een uur heb ik ergens in een portiekje in elkaar gedoken gezeten, voor ik eindelijk de moed had om de straat over te steken en die laatste honderd meter naar mijn huis te rennen.

Zo niet deze keer!
Dit jaar heb ik die borrel afgezegd en gaat de lafaard van de stad de deur niet meer uit!

Met dank aan de vuurwerkramp van zaterdag, 13 mei 2000......

"Angst verandert niets aan het verdriet van gisteren en lost de problemen van morgen niet op. 
Het enige dat angst doet is je vandaag verlammen." 

(Corrie ten Boom)

Wie hebben vuurwerk oorspronkelijk bedacht?
Het is niet helemaal duidelijk wie het vuurwerk nu als eerste ontdekte. Sommigen denken dat het de Chinezen waren, anderen menen dat we de knallen aan de Bengalen – een volk in Zuid-Azië – te danken hebben. Natuurlijk zijn er wel mooie verhalen over hoe het vuurwerk uiteindelijk ontstaan is. Zo zou een Chinese kok de eerste knal op zijn naam hebben staan. Hij gooide wat ingrediënten – die in die tijd heel normaal waren in de Chinese keuken – bij elkaar: houtskool, zwavel en salpeter. Vervolgens ging het vuur eronder en werd alles in een bamboestok geperst. Kort daarop explodeerde het. Welke gevolgen dat voor de kok en zijn keukentje heeft gehad, is niet bekend, maar het vuurwerk was geboren!
Daarnaast kunnen we – ondanks de twijfel over wie nu het eerste vuurwerk creëerde – met zekerheid stellen dat de Chinezen het vuurwerk groot hebben gemaakt. Ze gebruikten het tijdens religieuze feesten en ontwikkelden het knalgoedje ook door.

Hoe kwam het vuurwerk in Europa terecht?
Wat voor de Chinezen tamelijk normaal was – veel religieuze feesten werden met vuurwerk opgeleukt – was voor de Europeanen iets bijzonders. De adel zag dit soort bijzonderheden graag aan hun hof verschijnen. Dus importeerden ze het spul naar Europa. Met name bij het Hof van Versaille schijnt het vaak geknald te hebben. Bovendien zagen de Europese heersers het buskruit ook wel zitten als instrument in de oorlogsvoering. Marco Polo zou het spul in de dertiende eeuw al naar Europa hebben laten verschepen.

Crisis? Hoezo?!?! Het vuurwerk is toch niet op, hè..?!?!

Waarom steken we nu met oud- en nieuw vuurwerk af?
Dat heeft waarschijnlijk alles te maken met de angst voor kwade geesten. De kans dat deze met oud en nieuw opdoken, was groot. Vandaar dat mensen van oudsher rondom de jaarwisseling een hoop herrie produceerden.

Waarom geven mensen zoveel geld uit aan vuurwerk?
Tja, dat is een lastige. De mens is tenslotte niet zo heel gemakkelijk te doorgronden. Maar het lijkt er verdacht veel op dat we elkaar vooral af willen troeven. Het voelt tenslotte wel heel erg goed als de eigen knal wat harder en frequenter is dan die van de buren. Daarnaast geeft het afsteken – en het risico dat daar toch altijd mee samengaat – veel mensen een kick. Dat het allemaal maar één keer per jaar mag, helpt daar natuurlijk ook aan mee.

Om hoeveel geld zal het dit jaar weer gaan? Hoeveel gewonden zal het dit jaar opleveren? Oh ja...de politie zal dit jaar niet controleren op 'voortijdig' afsteken van vuurwerk, dus knallers: VRIJBAAN!!!!! Knal je bommen, je geld, je handen en je maat's ogen maar de lucht in...!!

(Zal de zorgpremie komend jaar ook wel weer omhoog gaan en de collecte voor het brandwondencentrum twee keer gehouden worden, inplaats van één keer.)